کیمسیون ماده 100 قانون شهرداری چیست و چرا اهمیت دارد؟

کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری یکی از مهم‌ ترین و کاربردی‌ ترین مراجع رسیدگی به تخلفات ساختمانی در نظام حقوقی و شهرسازی ایران است. در واقع، هر شهر برای آن که بتواند به‌ صورت اصولی، منظم و مطابق موازین فنی و ایمنی توسعه پیدا کند، نیازمند اجرای این چنین قوانینی است.

ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ دقیقاً با چنین هدفی تدوین شده است؛ یعنی نظارت بر ساخت‌ و ساز ها و برخورد با هرگونه اقدام خارج از ضوابط یا به طور کل تخلفات.

در بسیاری از شهرهای ایران، بخش قابل توجهی از مشکلات شهری مثل تراکم بیش از حد یا کمبود پارکینگ، مستقیماً ناشی از ساخت و سازهای غیر قانونی است. بنابراین وجود کمیسیون ماده 100 نقش بسیار مهمی در کنترل و پیشگیری از این مشکلات ایفا می‌کند.

وظایف و اختیارات کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری

براساس قانون، این کمیسیون وظیفه رسیدگی به تمام تخلفات ساختمانی را دارد. تخلف ساختمانی هم در بحث مسائل حقوقی املاک به هر اقدامی گفته می‌شود که برخلاف پروانه ساخت یا بدون دریافت پروانه انجام شود. مهم‌ترین مواردی که کمیسیون ماده 100 مورد بررسی قرار می‌دهد عبارتند از:

• ساخت‌ و ساز بدون پروانه

هر گونه عملیات خاک‌ برداری، بنا‌سازی، احداث دیوار، ایجاد طبقه جدید یا تغییر در کالبد ساختمان بدون دریافت مجوز از شهرداری، مشمول رسیدگی در کمیسیون می‌شود.

در چنین شرایطی، کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری پس از بررسی، بسته به اهمیت و ماهیت تخلف، رأی به توقف کار، جریمه یا حتی تخریب صادر می‌کند.

• اضافه بنای مازاد بر پروانه

گاهی مالک در هنگام ساخت‌ و ساز، فراتر از آن چه در پروانه تعیین شده اقدام به ساخت می‌کند؛ مانند اضافه کردن اتاق، انبار، نیم‌ طبقه یا طبقه کامل. در این شرایط نیز کمیسیون ماده 100 شهرداری موظف است با بررسی دقیق نقشه‌ها، نسبت به این تخلف تصمیم‌ گیری کند.

• تغییر کاربری غیر مجاز

اگر ملک یا واحدی که طبق پروانه باید مسکونی باشد، بدون مجوز به کاربری تجاری، اداری یا کارگاهی تبدیل شود، این عمل تخلف محسوب شده و در کمیسیون مطرح می‌شود. به‌ عنوان مثال تبدیل یک واحد مسکونی به مطب، دفتر وکالت، آرایشگاه یا فروشگاه بدون اخذ مجوز، از مصادیق بارز این تخلف است.

• عدم رعایت اصول فنی، شهرسازی و بهداشتی

گاهی ساختمانی با وجود داشتن پروانه، اصول فنی و ایمنی را رعایت نمی‌کند. برای نمونه، عدم اجرای پارکینگ، ساخت‌ و ساز در حریم‌ها، رعایت نکردن ارتفاع مجاز بنا یا عدم رعایت مقررات ملی ساختمان، که این ها همگی از مواردی هستند که می‌توانند باعث ارجاع پرونده به کمیسیون ماده 100 شوند.

کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری چه رای هایی صادر می‌کند؟

این کمیسیون براساس نوع تخلف و میزان آن، اختیار صدور دستورهای مختلفی را دارد. برخی از مهم‌ترین آرایی که در این کمیسیون صادر می‌شود عبارت‌اند از:

• جریمه نقدی

در بسیاری از تخلفات ساختمانی، به‌ ویژه اضافه بنا یا تغییر کاربری، ماده 100 می‌تواند حکم به پرداخت جریمه دهد. مبلغ این جریمه هم بر اساس نوع استفاده، ارزش ملک، موقعیت و ابعاد تخلف تعیین می‌شود.

• دستور توقف عملیات

در صورتی که عملیات ساخت هنوز ادامه داشته باشد، کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری می‌تواند دستور توقف فوری کار را صادر کند تا از ادامه تخلف جلوگیری شود.

• تخریب بنا یا بخش غیر مجاز

در مواردی که تخلف بسیار مهم باشد، یا امکان اصلاح وجود نداشته باشد، و یا ادامه بنا باعث آسیب به شهر یا همسایگان شود، کمیسیون حکم تخریب صادر می‌کند. این حکم معمولاً در موارد ساخت‌ و سازهای کاملاً بدون مجوز یا ساخت در معابر و حریم‌ها صادر می‌شود.

• اصلاح، تعدیل یا تکمیل بنا

گاهی امکان اصلاح بخش‌های غیر مجاز وجود دارد. در چنین مواردی، کمیسیون ماده 100 شهرداری به مالک دستور می‌دهد که در مدت‌ زمان مشخص نسبت به اصلاح یا تکمیل ساخت اقدام کند.

ترکیب اعضای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری

یکی از نکات مهم در مورد کمیسیون ماده 100  قانون شهرداری استقلال و ترکیب چند گانه ی آن است. برای جلوگیری از جانبداری یا تصمیمات یک‌ طرفه، قانون سه عضو را برای تصمیم‌ گیری در کمیسیون تعیین کرده است که این سه عضو شامل:

1. نماینده وزارت کشور –> این فرد معمولاً توسط استانداری معرفی می‌شود و به‌ عنوان نماینده دولت در کمیسیون حضور دارد.
2. یکی از قضات دادگستری –> قوه قضائیه یک قاضی را برای این کمیسیون معرفی می‌کند تا مشروعیت و وزن حقوقی تصمیمات کمیسیون افزایش یابد.
3. یکی از اعضای شورای شهر –> حضور شورای شهر کمک می‌کند تا تصمیمات کمیسیون با درک کافی از نیازها و شرایط شهری انجام شود.

نقش شهرداری در جلسات کمیسیون ماده 100

شهرداری حق رأی ندارد، اما موظف است مدارک، گزارش‌های کارشناسی، تخلفات مشاهده‌ شده و مستندات فنی را در اختیار کمیسیون قرار دهد.

روند رسیدگی به پرونده در کمیسیون ماده 100

روند رسیدگی معمولاً با گزارش مأموران شهرداری آغاز می‌شود. پس از تهیه گزارش، پرونده به دبیرخانه کمیسیون ارجاع و برای مالک ابلاغ می‌شود. مالک حق دارد در جلسات حضور یافته و از خود دفاع کند یا لایحه ارسال کند. پس از بررسی همه مدارک، اعضای کمیسیون رأی خود را صادر می‌کنند.

اگر مالک به رأی بدوی اعتراض داشته باشد، پرونده به کمیسیون تجدید نظر ارسال می‌شود. رأی تجدید نظر هم معمولاً قطعی است.

آیا می توان به آراء کمیسیون ماده 100 اعتراض کرد؟

آراء صادره از کمیسیون ماده 100 شهرداری لازم‌الاجرا هستند. با این حال، قانون برای ایجاد عدالت و جلوگیری از اشتباه، امکان اعتراض را فراهم کرده است. تنها مرجع اعتراض به این آراء، دیوان عدالت اداری است.

مالک می‌تواند با تنظیم دادخواست، درخواست ابطال یا اصلاح رأی را در دیوان مطرح کند. در صورت پذیرفته شدن، اجرای حکم متوقف شده و پرونده مجدداً بررسی می‌شود.

اهمیت کمیسیون ماده 100 برای مالکین، سازندگان و شهر

وجود این کمیسیون نه‌ تنها به نفع شهر و شهروندان است، بلکه برای مالکین نیز اهمیت دارد. جلوگیری از ساخت‌ و ساز غیر ایمن، رعایت حقوق همسایگان، حفظ ارزش ملک و توسعه متعادل شهر همگی از نتایج مستقیم عملکرد کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری است.

برای سازندگان نیز آگاهی از قوانین ماده ۱۰۰ ضروری است، زیرا هر تخلف می‌تواند منجر به هزینه‌های سنگین، توقف پروژه یا حتی تخریب بنا شود. بنابراین بهترین راه این است که تمام مراحل ساخت‌ و ساز با دریافت مجوزهای قانونی و مطابق ضوابط انجام شود.